Η ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ
† Στή µνήµη τῆς Δήµητρας καί τοῦ Μιχάλη
Στήν Ἑλλάδα, στά χρόνια τῆς κρίσης καταγράφεται αὔξηση τῶν αὐτοκτονιῶν, τοὐλάχιστον τῆς τάξης τοῦ 30% καί ἀνάλογη αὔξηση τῶν ἀποπειρῶν αὐτοκτονίας, σύµφωνα µέ στοιχεῖα τῆς Ἑλληνικῆς Ψυχιατρικῆς Ἑταιρείας.
Ἔχει ὑπολογιστεῖ ὅτι κάθε χρόνο καταγράφονται περισσότερες ἀπό 1.000.000 αὐτοκτονίες παγκοσµίως, µιά αὐτοκτονία πραγµατοποιεῖται κάθε 20 δευτερόλεπτα, ἐνῶ µιά ἀπόπειρα πραγµατοποιεῖται κάθε δευτερόλεπτο. Ἡ αὐτοκτονία σήµερα, συγκαταλέγεται µεταξύ τῶν δέκα συχνοτέρων αἰτιῶν θανάτου στό σύνολο τοῦ πληθυσµοῦ καί ἀνάµεσα στίς τρεῖς συχνότερες αἰτίες θανάτου γιά τούς ἐφήβους καί τούς νεαρούς ἐνήλικες!
Κατά τά ἄλλα, διαβάζουµε στό ἄρθρο 6 παράγραφος 1 τοῦ Διεθνοῦς Συµφώνου γιά τά Ἀτοµικά καί Πολιτικά Δικαιώµατα: «Τό δικαίωµα στή ζωή εἶναι ἐγγενές στόν ἄνθρωπο. Τό δικαίωµα αὐτό πρέπει νά προστατεύεται ἀπό τό νόµο. Ἀπό κανένα δέ µπορεῖ νά ἀφαιρεθεῖ αὐθαίρετα ἡ ζωή». Καί στό ἄρθρο 2 παράγραφος 1 ἐδάφιο α΄ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Σύµβασης γιά τά Δικαιώµατα τοῦ Ἀνθρώπου: «Τό δικαίωµα ἑκάστου προσώπου εἰς τήν ζωήν προστατεύεται ὑπό τοῦ νόµου». Στή σηµερινή «πολιτισµένη» ἐποχή πού καυχᾶται γιά τήν πρόοδό της, γιά τό σεβασµό της στόν ἄνθρωπο καί γιά τίς κατακτήσεις της στόν τοµέα τῆς προάσπισης τῶν ἀνθρώπινων δικαιωµάτων, λαµβάνει χώρα µία αὐτοκτονία κάθε 20 δευτερόλεπτα!
Θεωρητικά τοὐλάχιστον, ἡ νοµοθετική προστασία τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς εἶναι ἀπόλυτη, δηλαδή ἡ ἀνθρώπινη ζωή τυγχάνει σεβασµοῦ καί προστατεύεται, ὑπό οἱανδήποτε µορφή κι ἄν ἀπαντᾶται αὐτή, καί ὑπό οἱεσδήποτε συνθῆκες.
Παρά τίς ποµπώδεις διακηρύξεις, ὡστόσο, κανένα διεθνές ἤ ἐθνικό κείµενο δέν περιέχει ἀληθινές καί πρακτικές ἐγγυήσεις ἑνός δικαιώµατος στή ζωή. Πῶς θά µποροῦσε ἄλλωστε νά προασπίσει τήν ἀνθρώπινη ζωή, ἡ σηµερινή ἐποχή, πού ἔχει σκοτώσει τόν ἴδιο το Θεό, Αὐτόν πού εἶναι τό Φῶς καί ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή; Ἡ προστασία τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς ἐξαντλεῖται στή νοµοθετηµένη ἀπαγόρευση τῆς αὐθαίρετης ἀφαιρέσεως τῆς ζωῆς: ἀφενός τιµωρεῖται ἀπό τήν ἑκάστοτε Πολιτεία ἡ ἐγκληµατική πράξη τῆς ἀφαιρέσεως τῆς ζωῆς τοῦ συνανθρώπου καί ἀφετέρου, ἄν ἰσχύει ἡ θανατική ποινή, αὐτή προβλέπεται ὑποχρεωτικά διά νόµου, µόνο γιά τά πιό σοβαρά ἐγκλήµατα.
Σέ ὅτι ἀφορᾶ εἰδικότερα τήν αὐτοκτονία, ἰσχύει στήν Ἑλλάδα τό ἄρθρο 301 τοῦ Ποινικοῦ Κώδικα, τό ὁποῖο, ὑπό τόν τίτλο «Συµµετοχή σέ αὐτοκτονία», ὁρίζει τά ἀκόλουθα: «Ὅποιος µέ πρόθεση κατέπεισε ἄλλον νά αὐτοκτονήσει, ἄν τελέστηκε ἡ αὐτοκτονία ἤ ἔγινε ἀπόπειρά της, καθώς καί ὅποιος ἔδωσε βοήθεια κατ’ αὐτήν, τιµωρεῖται µέ φυλάκιση».
Ποινική διάταξη πού νά τιµωρεῖ τήν (ἀποτυχηµένη) ἀπόπειρα αὐτοκτονίας δέν ὑφίσταται, παρά τόν ἀπόλυτο χαρακτήρα τοῦ δικαιώµατος στή ζωή. Διότι καµία ποινική διάταξη δέ θά µποροῦσε νά ἐµφυσήσει στόν ἄνθρωπο τή θέληση γιά ζωή. Παρατηρεῖ εὔστοχα ὁ Ὁµότιµος Καθηγητής Ποινικοῦ Δικαίου, Νικόλαος Ἀνδρουλάκης: «Ἡ τιµώρησις τῆς ἀποπείρας αὐτοκτονίας θά ἦτο ὅλως διόλου ἄσκοπος καί ἑποµένως ἀδικαιολόγητος. Ἀληθῶς, τί θά ἐπεδιώκετο διά τῆς προβλέψεως ποινῆς ἀφορώσης εἰς τήν ἐν λόγῳ συµπεριφοράν; Ὁ ἐκφοβισµός τοῦ ἅπαξ ἀποπειραθέντος νά αὐτοκτονήσει, οὕτως ὥστε νά µήν ἐπαναλάβει τοῦτο; Ἤ ὁ ἐφοβισµός τῶν πολλῶν καί ἡ ἀποτροπήν των ἀπό τῆς αὐτοκτονίας;»
Κατά ἄλλη ἄποψη, ἡ µή τιµώρηση τῆς ἀπόπειρας αὐτοκτονίας, ὀφείλεται στό ὅτι τό δικαίωµα στή ζωή περιλαµβάνει καί τό δικαίωµα ἑκάστου νά διαθέτει τή ζωή του, δηλαδή νά θέτει τέρµα σέ αὐτήν ὅποτε καί µέ ὅποιον τρόπο ἐπιθυµεῖ. Οἱ ὑποστηρικτές αὐτῆς τῆς ἄποψης δέν κατανοοῦν, ὅτι στό ὄνοµα µιᾶς δῆθεν ἐλευθερίας ἤ στό ὄνοµα µιᾶς δῆθεν ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας (πού δέν εἶναι ἐν προκειµένῳ παρά ἄκρατος ἐγωισµός) ὑποβαθµίζουν κατάφωρα τή ζωή, ταὐτίζοντάς την µέ ἕνα ἀντικείµενο ἰδιοκτησίας τους, τό ὁποῖο µποροῦν νά διαθέτουν κατ’ ἀρέσκειαν. Ἔτσι φτάνουµε στό σηµεῖο νά ὑπάρχουν στίς µέρες µας Εὐρωπαϊκές χῶρες, ὅπου ἐπιτρέπεται νοµοθετικά στούς ἰατρούς νά συνταγογραφοῦν θανατηφόρα φάρµακα (συγκεκριµένα τοῦτο ἰσχύει στήν Ἐλβετία, τό Βέλγιο, τήν Ὀλλανδία καί τό Λουξεµβοῦργο), καθώς καί Εὐρωπαϊκές ὀργανώσεις καί «κλινικές», πού εἰδικεύονται στήν ὑποβοήθηση τῆς αὐτοκτονίας.
Καί ἀπό τήν ἄλλη, ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ψάχνει ἐναγωνίως τρόπους νά παρατείνει τήν ἐπίγεια ζωή του! Ὑπάρχει, ἄραγε, πιό παράλογη ἐποχή ἀπό τή δική µας;
Κι ὅµως, ἀκόµα καί στή σηµερινή παράλογη ἐποχή, ὁ Χριστός, ὁ Κύριος τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου, κάθε χρόνο σταυρώνεται ἑκουσίως καί ἀνασταίνεται ἐνδόξως, καλῶντας τόν καθένα ἀπό ἐµᾶς νά µετέχει στή ζωηφόρο Ἀνάστασή Του. Κι ἐµεῖς κάθε χρόνο παραµένουµε ἐπί τῆς οὐσίας ἀµέτοχοι, ἐγκλωβισµένοι στό σαρκικό φρόνηµά µας, στά πάθη µας καί τίς ἐγωιστικές ἐπιδιώξεις µας. Λησµονῶντας τήν παραγγελία πού µᾶς δίνει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος: «καί ἐπέθανε δι’ ὅλους ὥστε ἐκεῖνοι πού ζοῦν νά µή ζοῦν πλέον διά τόν ἑαυτόν τούς , ἀλλά δι’ ἐκεῖνον πού ἐπέθανε γι’ αὐτούς καί ἀναστήθηκε» (Β’ Κορ. 5, 15).
Ἀγγελική Εὐθ. Ζώη
Νοµικός
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 177
Μάϊος 2017