Ἡ «ἠθική ἔκπτωση τῆς κοινωνίας»
καί οἱ ἠθικοί αὐτουργοί!
«Verba volant, scripta manent = τά λόγια πετοῦν τά γραπτά µένουν» µαθαίναµε κάποτε ἀπό τόν καθηγητή τῶν Λατινικῶν, ὅταν ἀρχίζαµε νά συλλαβίζουµε τίς πρῶτες µας λέξεις στή γλώσσα αὐτή. Πρόκειται γιά ἕνα γνωστό Λατινικό ἀπόφθεγµα πού ἐπισηµαίνει τήν ἀποδεικτική ἀξία τοῦ γραπτοῦ λόγου καί καθιστᾶ προσεκτικούς τούς ἀνθρώπους, ὅταν συγγράφουν, ὑπογράφουν ἤ ἁπλᾶ καταγράφουν κάτι. Ἡ ἀνθρωπότητα πορεύτηκε µέ τή συναίσθηση αὐτή ἐπί αἰῶνες. Τά πράγµατα, ὅµως, ἄρχισαν σταδιακά νά ἀλλάζουν ἀπό τά τέλη τοῦ 19ου αἰῶνα µέ τή δηµιουργία τοῦ φωνογράφου καί στή συνέχεια τοῦ γραµµοφώνου, ὅταν δηλ. ἄρχισε νά γίνεται δυνατή ἡ ἀποτύπωση καί ἀναπαραγωγή τοῦ ἤχου. Σήµερα, στήν ἐποχή τῆς ψηφιακῆς κωδικοποίησης τοῦ ἤχου ἀλλά καί τῆς εἰκόνας, µποροῦµε πλέον νά δηλώσουµε µέ σιγουριά ὅτι “καί τά λόγια µένουν”, ἀρκεῖ νά ὑπάρχει κοντά... συσκευή ἐγγραφῆς. Εἶναι λογικό ὅτι οἱ προσωπικές συνοµιλίες προστατεύονται ἀπό τόν νοµοθέτη, ὅµως οἱ δηµόσιες δηλώσεις δέν ἀποτελοῦν πιά “λόγια τοῦ ἀέρα”, ἀλλά ὅπως καί τά γραπτά... “manent”!
Καταγραµµένη... ψηφιακά θά µείνει καί ἡ δήλωση τοῦ κ. Φίλη πρίν ἀπό λίγο καιρό σέ τηλεοπτική ἐκποµπή, ἀπό τή θέση τοῦ Ὑπουργοῦ Παιδείας, Ἔρευνας καί Θρησκευµάτων, γιά τόν ἱστορικό ρόλο τῆς Ἐκκλησίας καί τή «συµβολή της στήν ἠθική ἔκπτωση τῆς κοινωνίας», ἡ ὁποία προκάλεσε ἔντονες ἀντιδράσεις στό πανελλήνιο. Ὅταν γράφονται αὐτές οἱ γραµµές ὁ ἀνασχηµατισµός τῆς κυβέρνησης ἔχει συντελεστεῖ καί ὁ ὑπουργικός θῶκος ἔχει δοθεῖ σέ ἄλλο πρόσωπο. Ὁ ἀπελθών κ. Ὑπουργός µέ τίς δηλώσεις του ἐπέρριψε εὐθῦνες στήν Ἐκκλησία γιά τή στάση της κυρίως κατά «τά σκοτεινά χρόνια» τῆς Κατοχῆς καί τῆς Δικτατορίας τῶν Συνταγµαταρχῶν καί ἤδη ἔχει πάρει τίς δέουσες ἀπαντήσεις. Μάλιστα οἱ οὐσιαστικότερες καί αὐστηρότερες προέρχονται ἀπό τόν δικό του ἰδεολογικό χῶρο.
Ὅµως οἱ κυβερνητικοί ἀνασχηµατισµοί ἀποτελοῦν πάντα ἐπικοινωνιακά τεχνάσµατα καί ταὐτόχρονα στοχεύουν στήν ἐξασφάλιση ἐσωκοµµατικῶν συσχετισµῶν, δέν ἀποβλέπουν σέ ἀλλαγή πολιτικῶν ἐπιλογῶν ἤ πολιτικοῦ ἤθους. Ἐπίσης ἕνα ἀνώτατο στέλεχος, ἕνας Ὑπουργός, ἐκφράζει κατά κανόνα –ἔστω καί µέ “ἄγαρµπο” κάποιες φορές τρόπο– τήν ἰδεολογία τοῦ κόµµατός του. Ἡ ἀποµάκρυνσή του δέν σηµαίνει ὁπωσδήποτε καί ἀλλαγή πλεύσης ἤ παραίτηση ἀπό τούς ἐπιδιωκόµενους στόχους. Ἐπί πλέον, ἡ τακτική τῆς λασπολογίας καί “ὅπου πιάσει” εἶναι πολύ ἐπικίνδυνη, ἰδιαίτερα σήµερα πού τά ΜΜΕ προβάλλουν συστηµατικά τέτοιου εἴδους τακτικές τῶν πολιτικῶν προσώπων. Γιά ὅλους αὐτούς τούς λόγους καί ἐπειδή γιά ἐκεῖνα τά «σκοτεινά χρόνια» ἔχουν δοθεῖ ἀπαντήσεις, θά θέλαµε νά ἐκφράσουµε κάποιες σκέψεις γιά τήν «ἠθική ἔκπτωση τῆς κοινωνίας» καί τούς “ἠθικούς αὐτουργούς” της.
Ὁ ἀπελθών κ. Ὑπουργός µίλησε, λοιπόν, γιά «ἠθική ἔκπτωση» αὐτοῦ τοῦ λαοῦ. Καί ἐξέφρασε µιά µεγάλη ἀλήθεια! Μήπως, ὅµως, θά ἔπρεπε νά ἀναζητήσει τούς ὑπεύθυνους αὐτῶν τῶν “ἐκπτώσεων” κυρίως στόν δικό του χῶρο, στόν χῶρο τῶν πολιτικῶν; Μήπως θά ἔπρεπε νά ἀναρωτηθεῖ, καί µαζί του ὅλοι ἐµεῖς, ποιοί στήν οὐσία διαµόρφωσαν αὐτόν τόν λαό τίς τελευταῖες 4-5 δεκαετίες; Μέ πολύωρα –σχεδόν ἐπί 24ώρου βάσεως– µαθήµατα... κατ’ οἶκον µέσῳ τηλεοράσεως ὁ λαός προσέλαβε σταδιακά τό ἦθος καί τή συµπεριφορά προσώπων πού ἐλάχιστη σχέση ἤθελαν καί θέλουν νά ἔχουν µέ τό ἦθος τοῦ Χριστοῦ. Μεταξύ τῶν πρωταγωνιστῶν-διδασκάλων ἦταν οἱ πολιτικοί ὅλων τῶν ἀποχρώσεων πού πέρασαν ἀπό τό Κοινοβούλιο. Ἄνθρωποι καλῶν προθέσεων, σίγουρα ὑπῆρξαν πάντα σέ κάθε πολιτικό χῶρο. Ὅσοι ἀπό αὐτούς ἔλαβαν κάποια σηµαντική θέση στό κόµµα, δίδαξαν, ἴσως, µέ τήν παρουσία τους. Ἀποδείχθηκαν, ὅµως, πολύ λίγοι γιά νά φέρουν κάποιο οὐσιαστικώτερο ἀποτέλεσµα. Τελικά ὑπηρέτησαν, ἔστω καί ἄθελά τους, τήν ἰδεολογία καί τίς πρακτικές τῶν κοµµάτων τους καί ἔµµεσα ἤ ἄµεσα στήριξαν τίς νοµοθετικές (πολλές φορές καταστροφικές) ἐπιλογές τους.
Ἄς θυµηθοῦµε τόν νόµο γιά τίς ἀµβλώσεις. Σέ αὐτόν τόν τόπο οἱ ἄνθρωποι εἶχαν µάθει νά σέβονται τήν ἀνθρώπινη ζωή. Καί ὅταν διέπρατταν τό λάθος, γνώριζαν ὅτι ἔσφαλλαν. Τοὐλάχιστον δίσταζαν νά τό ἐπαναλάβουν. Ἦλθαν ὅµως οἱ πολιτικοί νά πάρουν τή θέση τοῦ Θεοῦ καί νά δώσουν τό πράσινο φῶς γιά τήν ἐξόντωση τῶν πιό ἀνυπεράσπιστων ὄντων. Καί ἀναρωτιέται κανείς: εἶναι λογικό νά ἐπιτρέπεις στούς ἀνθρώπους ἤ, ἀκόµη χειρότερα, νά τούς προτρέπεις νά στεροῦν τό δικαίωµα τοῦ δικοῦ τους παιδιοῦ γιά ζωή καί µετά νά ἔχεις τήν ἀπαίτηση νά σεβαστοῦν τή ζωή ἤ τά δικαιώµατα ὅλων των ἄλλων, γνωστῶν καί ἀγνώστων; Ὅταν χάνεται ὁ σεβασµός στή ζωή, εἶναι δυνατόν νά παραµείνει “ἀκέραιο” τό ἦθος;
Ἄς θυµηθοῦµε ὅµως καί κάποιες συµπεριφορές τῶν πολιτικῶν στά χρόνια πού πέρασαν. Στόν τόπο αὐτό οἱ ἄνθρωποι εἶχαν µάθει νά τιµοῦν τόν γάµο τους. Ἀπό τήν Πίστη τους εἶχαν διδαχθεῖ ὅτι κάθε οἰκογένεια συνιστᾶ µιά «κατ’ οἶκον Ἐκκλησία» καί ὅτι ἡ κοινωνία ἀποτελεῖ καθρέφτη τῆς οἰκογένειας. Ἦλθαν ὅµως οἱ πολιτικοί νά µᾶς µάθουν, µέ τά νοµοθετήµατά τους (παλαιότερα καί ἐντελῶς πρόσφατα) ἀλλά καί µέ τή ζωή τους, ὅτι ἡ προσωπική ζωή εἶναι ἀνεξάρτητη ἀπό τήν κοινωνική. Καί ἀναρωτιέται κανείς: εἶναι λογικό νά παρακινεῖται ὁ ἄνθρωπος γιά µιά ἀπόλυτα χαλαρή σχέση στόν γάµο του καί τήν οἰκογένεια καί ταυτόχρονα νά ὑπόσχεται ὅτι θά µείνει πιστός στίς ὑπόλοιπες σχέσεις του, ἐπαγγελµατικές καί φιλικές, ἤ, ὡς πολιτικός, στή σχέση του µέ τόν ἄγνωστο σέ ἐκεῖνον λαό; Ὅταν χάνεται ἡ πιστότητα ἀλλά καί ἡ ἁπλῆ λογική εἶναι δυνατόν νά παραµείνει τό ἦθος;
Σέ αὐτόν τόν τόπο οἱ ἄνθρωποι εἶχαν ἀγωνισθεῖ γιά τίς ἀξίες τῆς ζωῆς µέ πάθος καί αὐτοθυσία. Εἶχαν ἀποδείξει στήν πράξη, ἔχοντας ὡς παράδειγµα πλῆθος µαρτύρων καί νεοµαρτύρων, ὅτι οἱ ἀγῶνες τους καί τά ἰδανικά τους δέν ἐξαγοράζονται οὔτε µέ τήν ἴδια τους τή ζωή. Ἦλθαν ὅµως οἱ πολιτικοί καί µᾶς ἔµαθαν ὅτι ὅλοι οἱ ἀγῶνες ἐξαργυρώνονται (βασικά µέ µιά θέση ἐργασίας), ὅπως καί οἱ ἴδιοι εἶχαν ἤδη ἐξαργυρώσει τούς ἀγῶνες τους µέ µιά θέση ἐξουσίας. Ὅταν χάνεται τό πνεῦµα τῆς θυσίας καί ἡ εἰλικρίνεια τῶν ἀγώνων εἶναι δυνατόν νά παραµείνει τό ἦθος;
Σέ αὐτόν τόν τόπο οἱ ἄνθρωποι εἶχαν διδαχθεῖ τήν ἀξία τῆς ἐργασίας. Στούς Ναούς τους εἶχαν ἀκούσει τήν παιδαγωγική προτροπή τοῦ Ἀπ. Παύλου: «εἴ τις οὐ θέλει ἐργάζεσθαι, µηδέ ἐσθιέτω». Ζοῦσαν λοιπόν µέ ἁπλότητα, ἐργάζονταν σκληρά ἄνδρες καί γυναῖκες καί ἀπολάµβαναν αὐτά πού εἶχαν ἀποκτήσει ἀπό τήν ἐπίπονη ἐργασία τους. Ἦλθαν ὅµως οἱ πολιτικοί καί µᾶς µύησαν σέ νέες ἐργασιακές µεθόδους: παχυλοί µισθοί γιά ἐλάχιστη ἐργασία, ὥρα προσέλευσης στήν ἐργασία κατά βούλησιν, εἰκονικές θέσεις ἐργασίας, ἐπιδόµατα ἐπινοηµένα κατά περίπτωσιν κλπ κλπ. Ὅταν κινεῖται κανείς µέσα στό ψέµµα καί τήν ἀπάτη ὑπάρχει χῶρος γιά τό ἦθος;
Οἱ ἄνθρωποι τοῦ τόπου αὐτοῦ ἔνιωθαν πάντα ὑπερηφάνεια, γιατί εἶναι ὁ τόπος πού γέννησε τή Δηµοκρατία. Ἄν καί ἡ ἀπόλυτη τήρηση τοῦ Νόµου δέν ἦταν ποτέ τό… ἰδανικό τους, ἀναγνώριζαν ὅµως τίς ἀξίες τοῦ Δηµοκρατικοῦ Πολιτεύµατος, τό Δίκαιο τῆς πλειοψηφίας. Καί ἔρχονται οἱ πολιτικοί, µέ τόν µανδύα τοῦ ἀνθρωπισµοῦ, καί νοµοθετοῦν µέ βάση τίς µειοψηφίες, ἀγνοῶντας τή θέληση τῆς πλειοψηφίας τοῦ λαοῦ καί καταπατῶντας ἐπανειληµµένα τό Σύνταγµα. Ὅταν τό Δίκαιο καί ὁ λαός περιφρονοῦνται µποροῦµε νά µιλήσουµε γιά ἦθος;
Νά θυµηθοῦµε τά χωριστά καφενεῖα στά χωριά, τά ὁποῖα τά διατηροῦν µέχρι σήµερα καί στά ὁποῖα, χωρίς ἴχνος... ρατσισµοῦ, καλλιεργεῖται τό µίσος καί ὀξύνονται τά πάθη; Ἤ τόν βρώµικο ρόλο τῆς ἐξουσίας στίς καταλήψεις τῶν µαθητῶν στά σχολεῖα; Τί νά πρωτοθυµηθοῦµε; Ἀναφέραµε µόνο κάποια ἐνδεικτικά παραδείγµατα, αὐτά ἀκριβῶς πού εἶναι ἀπόλυτα γνωστά σέ ὅλους γιά νά µήν ὑπάρχουν λόγοι ἀµφισβήτησης. Καί ὁ καθένας ἀπό τούς ἀναγνῶστες θά µποροῦσε νά προσθέσει τόσα πολλά ἀπό τίς δικές του ἐµπειρίες καί µνῆµες... Ὁ κατάλογος ἀτελείωτος... Καί ἐπειδή εἶναι λογικό νά ἐγερθεῖ ἡ ἔνσταση ὅτι τό νέο πολιτικό σχῆµα, στό ὁποῖο συµµετέχει καί ὁ ἀπελθών κ. Ὑπουργός, δέν εἶχε ἀπόλυτη συµµετοχή στά ὅσα προαναφέρθηκαν, θά ἀναφέραµε τήν κοινή διαπίστωση ὅλων: ἴδιο ἦθος, ἴδια νοοτροπία, ἴδια ἔνδεια... Τό γεγονός ὅτι ὁ λαός ἀδιαφορεῖ ὅλο καί περισσότερο νά προσέλθει στίς κάλπες γιά νά ἀσκήσει τό κυριαρχικό του δικαίωµα δέν εἶναι ἀπόδειξη τῆς τεράστιας εὐθύνης τῶν πολιτικῶν;
Εἶναι αὐτονόητο, ὅτι ἡ κριτική πού ἀσκοῦµε στούς πολιτικούς µέ ἀφορµή τίς δηλώσεις τοῦ πρώην Ὑπουργοῦ δέν ἀπαλλάσσει ὅλους ἐµᾶς ὡς µέλη τῆς Ἐκκλησίας, κληρικούς καί λαϊκούς, ἀπό τήν εὐθύνη γιά τήν κατάσταση τῆς κοινωνίας µας. Ὁ καθένας µας, στό µέτρο πού ἔσφαλλε καί σφάλλει καθηµερινά, συµβάλλει σέ ὅλες αὐτές τίς ἐπώδυνες “ἐκπτώσεις”. Εἶναι ὅµως ἄδικο νά ἀποδίδεται στήν Ἐκκλησία ἡ εὐθύνη γιά τήν «ἠθική ἔκπτωση», ὅταν οἱ πολιτικοί ἔχουν διαπράξει καί συνεχίζουν νά διαπράττουν τό ἔγκληµα αὐτό καί µάλιστα συστηµατικά καί ἐν γνώσει τους.
Ὁ ἀρχαῖος κόσµος, διά τοῦ “στόµατος” τῶν Λατίνων, εἶχε διαπιστώσει ὅτι τά γραπτά µένουν. (Μέχρι κάποτε νά φθαροῦν ἤ νά χαθοῦν). Ἡ ἐποχή µας διά τῆς τεχνολογίας προσθέτει, ὅτι κάποια ἀπό τά λόγια µας καί κάποιες ἀπό τίς πράξεις µας θά µείνουν σέ κάποιους… σκληρούς δίσκους. (Μέχρι κάποτε νά σβηστοῦν). Ὁ Χριστός, ὅµως, διά τῆς Ἐκκλησίας Του, µᾶς βεβαιώνει ὅτι τίποτε δέν πρόκειται νά χαθεῖ ἤ νά σβηστεῖ. Ἐκτός ἀπό τίς ἐξοµολογηµένες µας ἁµαρτίες. Καί τά λόγια, καί τά ἔργα, καί οἱ σκέψεις, καί οἱ προθέσεις, καί τά αἰσθήµατα καί ἡ παραµικρή κίνηση τῆς ψυχῆς µας θά µείνουν γιά πάντα στήν Μνήµη Του. Καί θά τά ἐπεξεργαστεῖ ὅλα µέ τή δική Του Ἀγάπη ἀλλά καί µέ τήν Δικαιοσύνη Του…
Εὐανθία Κωλέττη
Θεολόγος
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 172
Δεκέμβριος 2016