ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ο ΝΕΟΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ ΠΑΝΘΕΪΣΜΟΣ

– Νεοέλληνες Νεοπλατωνικοί –

Κατά τό χειµώνα τοῦ 1438 ὁ Γεώργιος Γεµιστός, πού ἄλλαξε τό βυζαντινό παρωνύµιό του «ἐπί τό ἀττικώτερον» σέ Πλήθων, γιά νά θυµίζει ἐκεῖνο τοῦ Πλάτωνος, µετέβη στήν Ἰταλία γιά νά µετάσχει στίς συζητήσεις τῆς διαβόητης συνόδου τῆς Φερράρας-Φλωρεντίας, πού µετά ἀπό περιπέτειες κατέληξε στήν ἀπόφαση περί τῆς ἄρσης τοῦ σχίσµατος µεταξύ Ὀρθοδόξων καί Ρωµαιοκαθολικῶν, ἄν καί τελικῶς ἔµεινε ἀνεφάρµοστη λόγῳ τῆς σφοδρῆς ἀντίδρασης τῶν πιστῶν Ὀρθοδόξων µέ πρωτοστάτη τόν Ἅγιο Μάρκο τόν Εὐγενικό. Κατά τή διάρκεια τῶν συζητήσεων στό πλαίσιο τῆς συνόδου αὐτῆς ὁ Πλήθων ἐπιστράτευσε τήν ὀξύνοια καί τίς θεολογικές καί φιλοσοφικές του γνώσεις γιά νά ὑπερασπισθεῖ τά Ὀρθόδοξα δόγµατα ὡς ὀρθά καί γιά νά ἀντικρούσει τίς ἐσφαλµένες θέσεις τῶν Ρωµαιοκαθολικῶν, ἰδίως ὡς πρός τά ζητήµατα τῆς ἐκπόρευσης τοῦ Ἁγίου Πνεύµατος καί τοῦ παπικοῦ πρωτείου. Μάλιστα, ὅπως ἀναφέρει ὁ ἱστορικός τῆς συνόδου Σίλβεστρος Συρόπουλος, ὁ Πλήθων ἦταν ἀνάµεσα στούς λίγους πού δέν ὑπέγραψαν τό τελικό κείµενο τῆς συνόδου, ἐνῷ µετά τό τέλος αὐτῆς δέν ἐπέστρεψε στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου ἐπρόκειτο νά τελεσθεῖ ἡ οὐνιτική Θεία Λειτουργία, ἀλλά µετέβη στόν Μυστρά, ὅπου ὅταν ἀπεβίωσε κηδεύθηκε µέ χριστιανικές τιµές.

Κατά τή διετία τῆς παραµονῆς του στήν Ἰταλία, ὅµως, καί παράλληλα µέ τή συµµετοχή του στίς ἐργασίες τῆς συνόδου, ὅπου, καθώς προαναφέρθηκε, προασπιζόταν µέ σταθερότητα τήν Ὀρθόδοξη πίστη, ὁ νεοπλατωνικός ὡς πρός τό ἐνδόµυχο «πιστεύω» του Γεώργιος Γεµιστός ἀνέπτυξε σύντονη ἰδιωτική δραστηριότητα, ἐρχόµενος σέ ἐπαφή µέ µικρό κύκλο λογίων καί ἀρχόντων τῆς περιοχῆς, προκειµένου νά διαδώσει στήν Ἰταλία καί στή Δύση γενικώτερα τά ἔργα τοῦ Πλάτωνος. Μάλιστα, ἦταν ἐκεῖνος πού ἐνέπνευσε καί παρότρυνε τόν τραπεζίτη καί πρῶτο µεταξύ τῶν πολιτῶν τῆς Φλωρεντίας Cosimo de Medici νά ἱδρύσει ἐκεῖ Πλατωνική Ἀκαδηµία, µέ πρωτεργάτη τόν περιβόητο λόγιο καί φιλόλογο Marcilio Ficino πού παρέλαβε ἀπό τόν Γεµιστό τά πλατωνικά χειρόγραφα καί ἀνέλαβε νά τά µεταφράσει καί νά τά ἐκδώσει στήν Ἰταλία, προβαίνοντας ἔτσι στήν, τρόπο τινά, ἱδρυτική πράξη τῆς Ἀναγέννησης καί σηµατοδοτώντας τήν ἀλλαγή τῆς δυτικῆς κοσµοθεωρίας ἀπό Χριστιανική σέ Νεοπλατωνική.

Ἡ ‘‘λογική’’ τῆς «Ἰατρικῆς/Ὑγειονοµικῆς ἀστυνοµίας»!

Λοκντάουν ἀπό τό 1854,
ἐξαναγκαστικοί ἐµβολιασµοί ἀπό τό 1834

Τό φαινόµενο τῆς ἰατρικῆς ἀστυνοµίας ἦταν γνωστό στήν Ἑλλάδα ἤδη ἀπό τόν τρόπο ἀντιµετώπισης τῆς ἐπιδηµίας τῆς χολέρας πού εἶχε ἐµφανισθεῖ τό καλοκαίρι τοῦ 1854 στόν Πειραιά.

Μέ ἀφορµή τό γεγονός ὅτι ἡ µετακίνηση τοῦ πληθυσµοῦ γινόταν µόνο µέ ἰατρική βεβαίωση καί ἀστυνοµική ἄδεια (κατά περίεργο τρόπο µέσα σέ χρονικά ὅρια πού θυµίζουν τό ὡράριο µετακίνησης ἐπί ἐποχῆς κορωνοϊκοῦ λοκντάουν, δηλ. ἀπό τίς 6 τό πρωΐ µέχρι τίς 8 τό βράδυ!), ἡ Μαρία Κορασίδου, Ἐπίκουρη Καθηγήτρια στό Τµῆµα Κοινωνικῆς Πολιτικῆς τοῦ Παντείου Πανεπιστηµίου, σηµειώνει στό πολύ σηµαντικό –γιά τήν κατανόηση τῆς ὀργάνωσης τοῦ χρόνου καί τοῦ χώρου µιᾶς «ἄρρωστης πόλης»– βιβλίο της «Ὅταν ἡ ἀρρώστια ἀπειλεῖ. Ἐπιτήρηση καί ἔλεγχος τῆς Ὑγείας τοῦ Πληθυσµοῦ στήν Ἑλλάδα τοῦ 19ου αἰώνα» (ἐκδ. τυπωθήτω, Ἀθήνα 2002, σελ. 109):

«Ἡ ἰατρική βεβαίωση καί ἡ κατόπιν αὐτῆς ἔκδοση τῆς ἀστυνοµικῆς ἄδειας πού ἐπιτρέπουν στούς κατοίκους τοῦ Πειραιᾶ καί τῆς Ἀθήνας νά µετακινοῦνται ἀπό τή µιά πόλη στήν ἄλλη, ἀποτελοῦν ἀντίστοιχο τῶν ἐσωτερικῶν διαβατηρίων πού τό Ἑλληνικό κράτος εἶχε θεσπίσει γιά τήν κυκλοφορία τῶν ταξιδιωτῶν στό ἐσωτερικό τῆς χώρας [Διάταγµα «Περί τῶν ἐσωτερικῶν τοῦ Κράτους διαβατηρίων», 28 Μαρτίου 1835]. Ὅπως τά τελευταῖα, ἔτσι καί ἡ ἰατρική βεβαίωση καί ἡ ἀστυνοµική ἄδεια ἀποτελοῦν τά µέσα πού ἀποσκοποῦν στόν περιορισµό καί τόν ἔλεγχο τῶν κινήσεων τοῦ πληθυσµοῦ καί ἀναδεικνύουν τήν ἀποφασιστική σηµασία τῆς παρουσίας τῶν γιατρῶν καί ἀστυνόµων. Μέσα ἀπό τή στενή συνεργασία τῶν τελευταίων πιστοποιεῖται ἡ ὑγεία ἤ ἡ ἀρρώστια τοῦ πληθυσµοῦ. Καί τόν πρῶτο λόγο σ’ αὐτή τή συνεργασία ἔχουν οἱ γιατροί. Αὐτοί ὀνοµατίζουν τήν ὑγεία ἤ τήν ἀρρώστια µέ ἐπακόλουθο τήν ἔκδοση τῆς ἀστυνοµικῆς ἄδειας».

Μάλιστα, ἡ συγγραφέας µᾶς πληροφορεῖ ὅτι ὁ Πειραιάς εἶχε κατατµηθεῖ «σέ τέσσερα τµήµατα, µέ ἐπικεφαλῆς στό καθένα ἀπ’ αὐτά ἕνα διορισµένο γιατρό ὁ ὁποῖος ἐπιδίδεται στή συγκεκριµένη καί ἀναλυτική καταγραφή ὅλων τῶν παρατηρούµενων ἀπό αὐτόν ἄρρωστων περιπτώσεων». Παρόµοια διαίρεση εἶχε γίνει καί στήν Ἀθήνα τό 1849 στό πλαίσιο «µετατροπῆς τῆς ἀστυνοµίας ἀπό δηµοτική σέ διοικητική, σέ τέσσερα ἀστυνοµικά τµήµατα». Ἐπ’ αὐτοῦ ἡ Κορασίδου κάνει τό ἀκόλουθο σχόλιο: