ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ὁ ἐµβολιασµός
ὡς θρησκευτικό µῆλον τῆς ἔριδος

Ἐµβληµατική φιγούρα στήν Εὐρωπαϊκή ἱστορία τοῦ ἐµβολιασµοῦ, ὑπό τήν εἰδικότερη µορφή τοῦ ἐνοφθαλµισµοῦ (inoculation), ἄλλως: τοῦ εὐλογιασµοῦ (variolisation) ἤ τοῦ ἐγκεντρισµοῦ¹, ἦταν ἡ Λαίδη Μαίρη Γουόρτλεϋ Μοντάγκ (Mary Wortley Montague), σύζυγος τοῦ Ἄγγλου πρέσβεως στήν Κωνσταντινούπολη, ἡ ὁποία ἐνοφθάλµισε τόν γιό της τό 1718· τό 1721, ὅταν ἡ οἰκογένεια ἐπέστρεψε στήν Ἀγγλία, ἐνοφθαλµίστηκε ἡ ἀδελφή της ἀπό τόν χειρουργό Maitland².

Στήν περίπτωση αὐτή ἀναφέρεται καί ὁ Dr. med. Γκέρχαρντ Μπούχβαλντ (Gerhard Buchwald), ἰατρός µέ εἰδικότητα στήν πνευµονολογία καί τήν ἐσωτερική παθολογία (τίς ἰατρικές ὑπηρεσίες του προσέφερε στήν κλινική Franken τῆς Βαυαρικῆς πόλης Bad Steben), ὁ ὁποῖος ἐπισηµαίνει ὅτι αὐτή ἡ µορφή ἐµβολιασµοῦ προκάλεσε σοβαρές ἀσθένειες καί θανάτους³. Εἰδικότερα, «κάθε ἐµβολιασµένος γινόταν πηγή µόλυνσης γιά τό περιβάλλον του καί ὅπου ἐφαρµοζόταν αὐτός ὁ ἐµβολιασµός ὑπῆρχε µιά ραγδαία αὔξηση τῶν περιπτώσεων εὐλογιᾶς». Μάλιστα, ὁ Μπούχβαλντ σηµειώνει ὅτι «τήν ἐποχή πού ἀκολούθησε πέθαιναν στό Λονδίνο κάθε χρόνο 25.000 περισσότεροι ἄνθρωποι ἀπό εὐλογιά, ἀπό ὅ,τι τήν ἐποχή πού προηγήθηκε τῆς εἰσαγωγῆς αὐτῆς τῆς διαδικασίας»⁴.

Συναφής εἶναι καί ἡ ἀκόλουθη παρατήρηση τοῦ Snowden⁵: «Δεδοµένου ὅτι ὁ ἐνοφθαλµισµός κατέληγε σέ πραγµατική εὐλογιά, ὑπῆρχε πάντα ἡ πιθανότητα νά πυροδοτήσει ἕνα εὐρύτερο ξέσπασµα ἤ ἀκόµα καί νά προκαλέσει ἐπιδηµία, [ἐξ αὐτοῦ δέ τοῦ λόγου] περιβαλλόταν πάντα ἀπό ζωηρή διαµάχη γιά τό ἄν, γενικά, ἔσωζε περισσότερες ζωές ἀπό ὅσες ἀφάνιζε».

Ὡστόσο, ἡ νέα τεχνική τοῦ ἐµβολιασµοῦ περιορίσθηκε γιά θρησκευτικούς λόγους, διότι θεωρήθηκε ὅτι ἡ νόσος εἶναι «ἐργαλεῖο τοῦ Θεοῦ καί ὄχι τῶν ἀνθρώπων» (a tool of God, not of humans)⁶ καί συνεπῶς ὁ ἐµβολιασµός, ὁ ὁποῖος ὑπονοµεύει τό θεϊκό σχέδιο, χαρακτηρίσθηκε «διαβολικός»⁷.

Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, οἱ ὑπέρµαχοι τοῦ ἐµβολιασµοῦ, γιά νά καταρρίψουν τίς θρησκευτικές ἐνστάσεις τῶν ἀντιπάλων τους, διατύπωσαν τήν ἀκριβῶς ἀνάποδη θέση, δηλαδή ὅτι ὁ ἐµβολιασµός εἶναι «δῶρο Θεοῦ» [gift from God], τό ὁποῖο προσφέρθηκε στόν ἄνθρωπο γιά τήν προστασία του.

Πρόκειται γιά ἕνα ἐπιχείρηµα πού προβάλλεται, ἴδιο καί ἀπαράλλαχτο, στή σηµερινή ἐποχή τοῦ κορωνοϊοῦ (σηµειωτέον ὅτι ὡς «δῶρο Θεοῦ» ἔχει χαρακτηρισθεῖ καί ἡ µάσκα!) ἀπό ὅλους ἐκείνους τούς ἐµβολιολάτρες, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦν νά ἐξουδετερώσουν χριστιανικές πεποιθήσεις, ἑδραιωµένες σέ µαρτυρίες ὁµολογητῶν τῆς ὀρθόδοξης πίστης.

Ἐπί παραδείγµατι, ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης εἶχε κάνει τήν ἑξῆς πρόβλεψη: «Τώρα πάλι παρουσιάστηκε µία ἀρρώστια, γιά τήν ὁποία βρῆκαν ἕνα ἐµβόλιο πού θά εἶναι ὑποχρεωτικό καί, γιά νά τό κάνη κανείς, θά τόν σφραγίζουν»⁸. Ἐπίσης, ὁ Μοναχός Ἀβραάµ ὁ Ἁγιορείτης προειδοποιοῦσε γιά τήν ἀνακάλυψη ἑνός εἰδικοῦ ἐµβολίου «τό ὁποῖον περιέχει χιλιάδες νανοροµπότ (biofleshrobot), ἀόρατα [σέ] γυµνό µάτι ἀφοῦ εἶναι µικρότερα ἀπό τά βακτηρίδια! Ὅταν εἰσαχθεῖ εἰς τόν ὀργανισµόν τό ἐµβόλιον αὐτό, τότε οἱ νανοτρανζίστορ ἐγκέφαλοι ἐνεργοποιοῦνται διά εἰδικῶν κυµάτων, πού ἐκπέµπονται ἀπό γιγαντιαῖες κεραῖες, εὑρισκόµενες σέ εἰδικῶς κατασκευασθέντα τεράστια στάδια. Ἤδη ὑπάρχουν 40 τέτοια στάδια εἰς ὅλον τόν κόσµον. Τό ἀποτέλεσµα τῆς ἐνεργοποιήσεως θά εἶναι ὁ ξαφνικός θάνατος λόγῳ καρδιακοῦ ἐπεισοδίου τοῦ ἐµβολιασθέντος ἀτόµου! Ὑπάρχει ἀκόµη ἡ δυνατότης νά προκαλέση ἀντί θανάτου τήν ψυχολογικήν ἀλλαγήν τοῦ ἀτόµου, κατά τήν βούληση τοῦ χειριστοῦ τῶν εἰδικῶν αὐτῶν κυµάτων EIF, πού θά ἐκπέµπωνται ἀπό τά ἐν λόγῳ στάδια. Τά ἀνωτέρω τά ἔχει ἐκφράσει ἤδη ἀπό τό 1974 ὁ διευθυντής τῆς Νευροψυχιατρικῆς τοῦ Πανεπιστηµίου Yale τῶν Ἡνωµένων Πολιτειῶν Dr. Zose Delgado [...]»⁹. Στό εὔλογο ἐρώτηµα «πῶς θά πείσουν τόσο κόσµον ὥστε νά δεχθῆ τό ἐµβόλιον», ὁ Μοναχός Ἀβραάµ δίδει τήν ἑξῆς προφητική ἀπάντηση: «Ἁπλούστατα διαδίδοντας ὅτι ἔρχονται παγκόσµιοι θανατηφόροι ἐπιδηµίαι (ὅπως π.χ. τοῦ ἰοῦ τῶν ὀρνίθων) καί θά πρέπει νά ἀντιµετωπισθοῦν διά τοῦ ἐµβολιασµοῦ»!

Περαιτέρω, ἀπό τούς ὑπερµάχους τοῦ ἐµβολιασµοῦ ὑποστηρίχθηκε ὅτι αὐτός συµβάλλει στήν αὔξηση τοῦ πληθυσµοῦ [population growth], κάτι πού συνάδει µέ τό θέληµα τοῦ Θεοῦ. Κατά τήν ἄποψη αὐτή, ἁµαρτία γιά τόν ἄνθρωπο δέν ἦταν ὁ ἐµβολιασµός ἀλλά τό ἀκριβῶς ἀντίθετο: Ἡ ἀποφυγή του.

Τό πρῶτο ἄρθρο ὑπέρ τοῦ ἐµβολιασµοῦ δηµοσιεύθηκε τό 1759 στή Νορβηγία ἀπό τόν Γερµανό θεολόγο Ἀντρέας Κράµερ (Andreas Cramer). Ὁ Κράµερ προσπάθησε νά ἀντιµετωπίσει τίς θρησκευτικές ἐνστάσεις κατά τοῦ ἐµβολιασµοῦ, στηρίζοντας τήν ἐπιχειρηµατολογία του σέ ἰδέες πού εἶχε διατυπώσει ὁ Γερµανός δηµογράφος Πέτερ Σούσµιλχ (Peter Süßmilch). Στόν τελευταῖο ἀνάγεται ἡ σκέψη ὅτι ἡ αὔξηση τοῦ πληθυσµοῦ µέσῳ τῆς πρακτικῆς τοῦ ἐµβολιασµοῦ ἦταν θέληµα Θεοῦ.

Εἶναι ἀξιοµνηµόνευτο ὅτι σήµερα τό ἐπιχείρηµα τῆς αὔξησης τοῦ πληθυσµοῦ µέσῳ τοῦ ἐµβολιασµοῦ δέν προβάλλεται ἀπό κανέναν. Ἀντιθέτως, ὁ ἐµβολιασµός λαµβάνει χώρα σέ µιά ἐποχή ὅπου κυριαρχεῖ ἔντονη ἀνησυχία γιά τό ἀκριβῶς ἀντίθετο φαινόµενο, δηλαδή τόν ὑπερπληθυσµό. Ἄρα ὁ ἐµβολιασµός, καί δή ὁ µαζικός-ὑποχρεωτικός, δέν µπορεῖ νά ἀναλυθεῖ ἐντός ἑνός νοηµατικοῦ πλαισίου πού δέν ἀνταποκρίνεται στή δεδοµένη κοινωνική πραγµατικότητα. Σηµειωτέον ὅτι γιά «µείωση πληθυσµοῦ µέσῳ ἐπικίνδυνων ἐµβολίων καί χηµικῶν δηλητηρίων» ἔκανε λόγο ὁ Ρουµάνος µοναχός Ἰουστῖνος Πίρβου¹⁰.

Ὁ ἀνωτέρω διαξιφισµός ἀνάµεσα σέ ἐκείνους πού ἀντιµετωπίζουν τήν ἀρρώστια ὡς θεϊκό ἐργαλεῖο καί σέ ἐκείνους πού διαφηµίζουν τό ἐµβόλιο ὡς θεϊκό δῶρο συνδέεται µέ µιά ὀξυδερκῆ παρατήρηση πού κάνει ὁ ψυχίατρος Thomas Szasz¹¹:

«Παλαιότερα, ὅταν οἱ ἄνθρωποι πίστευαν ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶµα ἀνήκει στόν Θεό, συµπέραιναν ὅτι δέν θά ἔπρεπε καθόλου νά ἐπιτρέπεται στούς γιατρούς νά ἐπεµβαίνουν σ’ αὐτό. Στίς ἡµέρες µας, πού οἱ ἄνθρωποι ἀµφισβητοῦν ὅτι τό ἀνθρώπινο σῶµα ἀνήκει στόν Θεό, συµπεραίνουν ὅτι δέν ὑπάρχει τίποτα πού ἀπαγορεύεται νά κάνουν οἱ γιατροί σέ αὐτό.

Ὁ θρησκειακός φονταµενταλιστής δέν ἀνέχεται περιορισµούς στή λατρεία του πρός τόν Θεό, ἐπικαλούµενος µιά πανίσχυρη θεότητα, στά ἔργα τῆς ὁποίας ὁ ἄνθρωπος ἀπαγορεύεται νά βάλει χέρι. Δηµιουργηµένος ἀπό τόν Θεό καί κατ’ εἰκόνα Του, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα ἀπείρως πολύτιµο ἀριστούργηµα, τό ὁποῖο οἱ ἐπισκέπτες τῆς Αἴθουσας τῶν Ἀριστουργηµάτων τῆς Θεότητας δέν πρέπει νά ἀγγίξουν καί, πόσῳ µᾶλλον, νά µεταβάλλουν.

Μέ τόν ἴδιο τρόπο, ὁ φονταµενταλιστής πιστός τῆς ἰατρικῆς δέν ἀνέχεται περιορισµούς στή λατρεία του γιά τήν Ἐπιστήµη, ἐπικαλούµενος µιά πανίσχυρη Ἰατρική, ἱκανή γιά ἀτελείωτες βιολογικές βελτιώσεις σέ ὅλα τά ἔµβια ὄντα καί κυρίως στόν ἄνθρωπο. Δηµιουργηµένος ἀπό, καί κατ’ εἰκόνα τῆς Ἰατρικῆς, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα πειραµατικό µοντέλο στό ἐργαστήριο τοῦ βιολογικοῦ τεχνολόγου, τό ὁποῖο εἶναι στήν ὑπηρεσία κάθε ἐπιστήµονα, πού δουλεύει ἐκεῖ γιά νά βελτιώσει τό ἐν λόγῳ µοντέλο.

Προφανῶς, αὐτές οἱ δύο ἀπόψεις γιά τόν κόσµο ἔχουν µεταξύ τους τήν ἴδια σχέση πού ἔχουν τό ἀρνητικό καί τό θετικό µιᾶς φωτογραφίας τοῦ αὐτοῦ θέµατος. Σέ κάθε περίπτωση –εἴτε ἕνεκα τῆς ἰδέας γιά τό Θεό, εἴτε ἕνεκα τῆς ἰδέας γιά τήν ἰατρική– ὁ ἄνθρωπος καθίσταται θύµα τῆς ἀλαζονείας του καί τῆς ἔλλειψης µέτρου».

Ὅποιος ἀγνοεῖ τό παραπάνω ἱστορικό πλαίσιο τῆς pro et contra ἐπιχειρηµατολογίας γιά τήν καινοτόµο µέθοδο τοῦ ἐµβολιασµοῦ, ἡ ὁποία ἀποτέλεσε τό «µῆλον τῆς ἔριδος» καί στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο, ἐκτίθεται ἀνεπανόρθωτα ὅταν χλευάζει µέ διάφορα «κοσµητικά ἐπίθετα» (π.χ. ψεκασµένους, συνωµοσιολόγους, ναζιστές, ταχαντάρτες, ἀντιδιαφωτιστές κ.λπ.) τούς «ἀρνητές» τοῦ ἐµβολιασµοῦ, πού ἐπικαλοῦνται τίς θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.

Κωνσταντῖνος Βαθιώτης

τέως Ἀναπλ. Καθηγητής Νοµικῆς Σχολῆς Δ.Π.Θ.

«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 245

Ἰανουάριος 2023

Ὑποσηµειώσεις:

1. Ἐπ’ αὐτοῦ βλ. Frank Snowden, Ἐπιδηµίες καί κοινωνία. Ἀπό τόν Μαῦρο Θάνατο µέχρι σήµερα, µτφ.: Τ. Σπερελάκη, ἐκδ. Πατάκη, Ἀθήνα 2021, σελ. 150.
2. Βλ. καί Βαθιώτη, Ἀπό τήν πανδηµία στήν κλιµατική ἀλλαγή, ο.π., σελ. 400 ἐπ., ὅπου καί ἀνάλυση τοῦ σηµερινοῦ φαινοµένου τῆς Ἐκκλησιαστικῆς τροµοκρατίας.
3. Ἐµβολιασµοί. Μιά ἐπιχείρηση βασισµένη στόν φόβο, µτφ.: Γ. Στουραΐτης, ἐκδ. Βιβλιοθήκη τοῦ Ρόδου, Ἀθήνα 2003, σελ. 20.
4. Buchwald, αὐτόθι.
5. o.π. (ὑποσ. 1), σελ. 152.
6. Eriksen, Cure or Protection? The meaning of smallpox inoculation, ca 1750-1775, Med. Hist. Vol. 57 (2013), σελ. 516 ἐπ., σελ. 20.
7. Ἔτσι ὁ αἰδεσιµότατος Edmund Massey (1690-1765), ὁ ὁποῖος ἐξέφρασε τήν ἄποψη αὐτή στίς 8 Ἰουλίου 1722, ὅταν ἔβγαλε ἕνα κήρυγµα κατά τοῦ ἐµβολιασµοῦ (A sermon against the dangerous and sinful practice of inoculation. Preach’d at St. Andrew’s Holborn, on Sunday, July the 8th, 1722, ἐκδ. Gale ECCO, 2010).
8. Λόγοι Β΄, Πνευµατική Ἀφύπνιση, Ἱερόν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Βασιλικά Θεσσαλονίκης 1η ἔκδ. 1999, 18η ἀνατ. 2018, σελ. 181.
9. Ἡ πτώση τοῦ Ἑωσφόρου καί ἡ ἐξαπάτηση τῆς ἀνθρωπότητος διαµέσου τῶν αἰώνων, ἐκδ. Ὁ ποιµενικός αὐλός, 2007, σελ. 432-433.
10. Ζωή θυσιαζόµενης ἀγάπης, µτφ.: Χ. Λιαναντωνάκη, ἐκδ. Ἄθως, 2019, σελ. 140.
11. Αἱρετικά, µτφ.: Α.-Α. Τσέγκου, Ἐναλλακτικές ἐκδόσεις, Ἀθήνα 2006, σελ. 106.