ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ἀναµένοντας τόν νέο µπαµπούλα!

Σκέψεις µέ ἀφορµή τό προφητικό βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Μανωλεδάκη, «Παγκόσµια ἐξουσία καί νοµικός πολιτισµός»

Τό 2005, στό βιβλίο του «Παγκόσµια ἐξουσία καί νοµικός πολιτισµός»¹, ὁ διορατικός καθηγητής Ποινικοῦ Δικαίου στή Νοµική Σχολή Α.Π.Θ. Ἰωάννης Μανωλεδάκης (1937-2011) ἀναφέρθηκε στήν τροµοκρατία ὡς «ἀόρατο ἐχθρό», προειδοποιῶντας µας γιά τό ἐπικίνδυνο φαινόµενο νά µετατραπεῖ κάθε πολίτης σέ ὕποπτο, ὅπως δυστυχῶς συνέβη µέ τόν «ἀόρατο ἐχθρό» τῆς νέας γενιᾶς, δηλαδή τόν κορωνοϊό (ὅλοι µας γίναµε ἐν δυνάµει κρούσµατα!). Τό κρίσιµο χωρίο εἶναι τό ἑξῆς²:

Ἡ [Ἀµερικανική] ὑπερδύναµη, ἐπικαλούµενη τή συµµαχική ἀλληλεγγύη καί τό συλλογικό, συµµαχικό σύστηµα ἀσφάλειας, καλεῖ τήν Εὐρώπη νά συµµετάσχει στόν πόλεµο κατά τῆς διεθνοῦς τροµοκρατίας, θυσιάζοντας γιά χάρη του τίς κατακτήσεις τοῦ νοµικοῦ της πολιτισµοῦ, θεµελιωµένου στό σεβασµό τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας καί τῶν ἀτοµικῶν ἐλευθεριῶν. Πιέζει, λοιπόν, τά Εὐρωπαϊκά κέντρα λήψης ἀποφάσεων γιά τήν ἀναθεώρηση τῶν ἐγγυήσεων καταστολῆς τῶν ἀνεπιθύµητων ἐνεργειῶν καί τήν υἱοθέτηση µέτρων σκλήρυνσης, πού ὁλοένα γίνονται αὐστηρότερα. Διότι ὅταν ὁ «ἐχθρός» εἶναι ἀόρατος καί βρίσκεται παντοῦ [Σ.Σ.: στό σηµεῖο αὐτό ἀξίζει νά θυµηθοῦµε τήν ἀντίστοιχη φράση πού ἀναµάσησαν συντονισµένα οἱ ἡγέτες τῶν περισσότερων κρατῶν, ὅταν ἀνακοίνωναν τό λοκντάουν καί τά λοιπά φρικαλέα ψευδοϋγειονοµικά µέτρα καταπολέµησης τῆς πανδηµίας: «ὁ ἰός εἶναι παντοῦ»], τότε ὁ κάθε πολίτης µπορεῖ νά γίνει ὕποπτος. Καί ὅταν ὁ καθένας µας γίνεται ὕποπτος, τότε ὁδηγούµαστε ἀναγκαῖα στή µετάπτωση ἀπό τό ἄδικο τῆς πράξης στό ἄδικο τοῦ φρονήµατος, στήν ὑποκατάσταση τοῦ τεκµηρίου ἀθωότητας ἀπό τό τεκµήριο ἐνοχῆς, στήν ἀντιστροφή τοῦ βάρους τῆς ἀπόδειξής της καί στήν καθιέρωση γενικευµένων µέτρων καταστολῆς µετατρέποντας τήν ἐξαίρεση σέ κανόνα. Γιά χάρη, λοιπόν, τῆς ἀσφάλειας ἀπέναντι στόν ἀόρατο τροµοκράτη ὁ πολίτης καθίσταται ἀνασφαλής ἀπέναντι στό µηχανισµό καταστολῆς. Ποῦ θά σταµατήσει αὐτή ἡ παθολογική κατάσταση;³

Δυστυχῶς, µέ τίς ἐµπειρίες πού βιώσαµε στήν ἐποχή τοῦ κορωνοϊοῦ ὡς διαδόχου τοῦ παλαιοῦ «ἀόρατου ἐχθροῦ», δηλαδή τῆς τροµοκρατίας, ἀλλά καί ἐνόψει τῶν ἐµπειριῶν, πού ἐπίκειται νά βιώσουµε µέ προσχηµατική ἀφορµή τήν ὑφέρπουσα παγκόσµια κρίση τῆς κλιµατικῆς ἀλλαγῆς, τό ἀγωνιῶδες αὐτό ἐρώτηµα τοῦ συγγραφέως, δεκαεπτά χρόνια µετά τή διατύπωσή του, δέν µπορεῖ παρά νά µείνει ἀναπάντητο.

Ὁ Μανωλεδάκης προφήτευσε ἀκόµη ὅτι «ἡ τροµοκρατία δέν πρόκειται νά ἐξαλειφθεῖ, ὅσα µέτρα ποινικῆς καταστολῆς καί ἄν ληφθοῦν, ἀλλά θά ἐνισχύεται καί θά µετατρέπεται ἀπό τροµοκρατία ἐπιλεγµένων στόχων σέ τυφλή τροµοκρατία σέ βάρος ἀόριστου ἀριθµοῦ ἀθώων ἀνθρώπων»⁴. Ἐπικαλούµενος δέ σχετική δήλωση τοῦ Προέδρου τῶν ΗΠΑ (Τζ. Μπούς), ὁ Μανωλεδάκης ἐφιστοῦσε τήν προσοχή µας στόν «µακροχρόνιο πόλεµο κατά τῆς τροµοκρατίας»· ἀντιστοίχως, µακροχρόνιος µπορεῖ νά εἶναι καί ὁ «πόλεµος» κατά τοῦ καινούργιου «ἀόρατου ἐχθροῦ», ἤτοι τοῦ κορωνοϊοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι πολύ πιθανό νά διέρχεται ἐναλλασσόµενες φάσης ὕφεσης καί ἔξαρσης. Ὁ Μανωλεδάκης συµπλήρωνε⁵:

Αὐτήν ἀκριβῶς τή µετατροπή τῆς τροµοκρατίας [σέ τυφλή τροµοκρατία εἰς βάρος ἀόριστου ἀριθµοῦ ἀθώων] ἐκµεταλλεύεται ἡ διεθνής, οἰκονοµική καί πολιτική ἐξουσία καί –ἀντί νά ἀλλάξει πολιτική– ἐπισείει τόν µπαµπούλα τῆς τροµοκρατίας γιά νά ἐνισχύσει τελικά τήν οἰκονοµική καί πολιτική της κυριαρχία. Οἱ λαοί τῆς Εὐρώπης θά πρέπει νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τό «σύνδροµο τῆς ἀνασφάλειας», πού τούς ὁδηγεῖ σέ πανικό καί στήν ἄκριτη ἀποδοχή τῶν µέτρων στέρησης τῆς ἐλευθερίας, πού τούς ἐπιβάλλονται. Καί οἱ δικαστές θά πρέπει νά ἐφαρµόσουν τήν ἀντιτροµοκρατική νοµοθεσία στούς πραγµατικούς τροµοκράτες καί ὄχι στούς δυναµικούς ἁπλῶς ἀντιπάλους τῆς νέας παγκόσµιας τάξης πραγµάτων. Δέν πρέπει νά ὑποβαθµίσουµε τό νοµικό µας πολιτισµό µέ τίς φιλελεύθερες κατακτήσεις του καί τό σεβασµό στήν ἀξιοπρέπεια τοῦ ἀνθρώπου. Διαφορετικά, θά ἔχουµε µόνοι µας ἐπιβάλει, µέσῳ τῶν θεσµικῶν µας ὀργάνων, αὐτό πού θά ἐπεδίωκε σέ βάρος µας ὁ χειρότερος τροµοκράτης, δηλαδή τήν κατάλυση τοῦ νοµικοῦ µας πολιτισµοῦ, πού στηρίζεται στήν ἐλευθερία καί στήν ἀξιοπρέπεια τοῦ ἀνθρώπου.

Κάθε ἄλλο παρά τυχαῖο εἶναι ὅτι, ὅπως στήν ἐποχή τοῦ πολέµου κατά τῆς τροµοκρατίας, ἔτσι καί στήν ἐποχή τοῦ πολέµου κατά τῆς πανδηµίας, κατακρεουργήθηκαν καί πάλι οἱ «δίδυµοι πύργοι» τῆς δηµοκρατίας: ἡ ἐλευθερία καί ἡ ἀξιοπρέπεια τοῦ ἀνθρώπου. Πρέπει νά ἐξαρθεῖ ἰδιαιτέρως ἡ ἔγκαιρη τοποθέτηση τοῦ Μανωλεδάκη ἐναντίον τοῦ διαφαινόµενου παγκόσµιου ὁλοκληρωτισµοῦ, ἐξ αἰτίας τοῦ ὁποίου προέβλεψε ὅτι ἐν τέλει τό κράτος δικαίου θά καταντήσει «γραφικός θεσµός τοῦ παρελθόντος»⁶, καλῶντας τούς νοµικούς νά προβάλλουν σθεναρή ἀντίσταση⁷:

Μπροστά σ’ αὐτή τή διαφαινόµενη ἐξέλιξη τό καθῆκον τῶν νοµικῶν εἶναι νά ἀντισταθοῦµε. Ἀνεξάρτητα ἀπό τίς πιθανότητες ἐπιτυχίας αὐτῆς τῆς ἀντίστασης. Ἀντισταθήκαµε ἤδη στή θέσπιση τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Corpus Juris. Ἀντισταθήκαµε στήν ἀποδυνάµωση τοῦ καταστατικοῦ ρόλου τοῦ Διεθνοῦς Ποινικοῦ Δικαστηρίου. Ἀντισταθήκαµε ὡς λαός στήν [...] βάναυση προσβολή τοῦ Διεθνοῦς Δικαίου κατά τήν ἐπιχείρηση τοῦ ΝΑΤΟ στό Κοσσυφοπέδιο. Ἡ ἱστορία, βέβαια, µπορεῖ νά προχωρήσει καί χωρίς ἐµᾶς. Δέν µπορεῖ ὡστόσο νά µήν καταγράψει τήν προσπάθειά µας νά µήν ἐπιτρέψουµε ἀµαχητί νά καταντήσει τό κράτους δικαίου ἕνας γραφικός θεσµός τοῦ παρελθόντος.

Ἀφύπνιση καί ἀντίσταση ζητοῦσε ὁ Μανωλεδάκης καί σέ ἕνα ἄλλο κείµενο πού εἶχε δηµοσιεύσει τό 2001 µέ τίτλο «Τό σχέδιο νόµου γιά τό ὀργανωµένο ἔγκληµα καί ἡ νέα παγκόσµια τάξη»⁸. Ἐκεῖ ἔγραφε τά ἑξῆς⁹:

[Στήν ἐποχή τῆς «παγκοσµιοποίησης»] τό χάσµα ἀνάµεσα σέ πλούσιους καί φτωχούς διευρύνεται, ὁλόκληροι λαοί ἤ ὁµάδες πληθυσµῶν περιθωριοποιοῦνται καί ὁδηγοῦνται σέ ἀπελπισία καί ἐξαθλίωση. Γιά τήν ἀντιµετώπιση τῆς κοινωνικῆς ἔκρηξης πού ἔρχεται, οἱ ἰσχυροί τῆς γῆς χρειάζονται µιά αὐστηρή καί σκληρή ποινική νοµοθεσία καί δικαιοσύνη προκειµένου, ὄχι βέβαια νά ἀντιµετωπίσουν τό ὀργανωµένο ἔγκληµα, τό ὁποῖο καί οἱ ἴδιοι πολλές φορές ὑποθάλπουν, ἀλλά νά τιθασσεύσουν τίς κοινωνικές ἀντιδράσεις καί νά ἐξουδετερώσουν τούς ἀντιπάλους τῆς νέας τάξης πραγµάτων. […]  Μπροστά σέ αὐτή τήν ἐξέλιξη οἱ Ἕλληνες καί οἱ Εὐρωπαῖοι νοµικοί πρέπει νά ἀφυπνιστοῦµε καί νά ἀντισταθοῦµε. Καί νά παλέψουµε γιά τή διατήρηση τοῦ κοινωνικοῦ κράτους καί τοῦ κράτους δικαίου, πού φάνηκε νά καθιερώνονται στόν Εὐρωπαϊκό χῶρο µετά τό Δεύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο καί πού σήµερα βρίσκονται στό στόχαστρο τῶν ἰσχυρῶν τῆς νέας τάξης πραγµάτων, στήν ἐποχή τῆς «παγκοσµιοποίησης».  

Καί ὅµως, τήν προτροπή τοῦ Μανωλεδάκη γιά ἀντίσταση δέν τήν ἀκολουθήσαµε. Ἀντιθέτως, γίναµε συστηµικοί ὀσφυοκάµπτες καί παθητικοί ἐπιβάτες τῆς ἁµαξοστοιχίας τῆς Νέας Τάξης Πραγµάτων, ἡ ὁποία µέ ἀπαράµιλλη εὐκολία µᾶς ἀποβίβασε στόν ἐνδιάµεσο σταθµό τῆς ὑγειονοµικῆς κτηνωδίας. Ἐκεῖ, ὅσοι βρῆκαν τό κουράγιο νά σηκώσουν τά βλέµµατά τους, ἀντίκρισαν τήν πινακίδα τῆς ὑποδοχῆς, ὅπου ἀναγραφόταν ἡ ἑξῆς προειδοποίηση: «Ἐποχή κορωνοϊοῦ – Ὁ καταλύτης τῆς µεγάλης ἐπανεκκίνησης».

Ἑπόµενος σταθµός: Μιά νέα µεγάλη κρίση πού θά ξανα-ἀλλάξει τόν κόσµο. Ὅπως ξυπνήσαµε µιά µέρα καί µάθαµε ὅτι ἔπεσαν οἱ «Δίδυµοι Πύργοι» ἀπό τροµοκράτες, πού ἔδρασαν ὡς «ἀόρατοι ἐχθροί», καί µιά ἄλλη µέρα ξυπνήσαµε γιά νά ἀκούσουµε ὅτι ὁ πλανήτης τίθεται ὑπό ὑγειονοµική αἰχµαλωσία, ἐπειδή βγῆκε σεργιάνι ὁ νέος «ἀόρατος ἐχθρός», δηλαδή ὁ κορωνοϊός, ἀντιστοίχως µπορεῖ νά ξυπνήσουµε –δέν ἀποκλείεται µέσα στό 2023– µέ ἕνα καινούργιο «µπάµ», πού θά φέρει ἕναν διάδοχο µπαµπούλα.

Ἐκτός καί ἄν γίνει κάποιο «πολύ µεγάλο µπάµ», µή ἐλεγχόµενο ἀπό τήν δαιµονική Νέα Τάξη Πραγµάτων, τό ὁποῖο θά βάλει (προσωρινό;) χειρόφρενο στό ἑωσφορικό σχέδιο τῆς ὑποδούλωσης τοῦ πλανήτη, καµουφλαρισµένο πίσω ἀπό τήν γλωσσοµάσκα τῆς παγκοσµιοποίησης.

Σέ ὅ,τι ἀφορᾶ στήν τελευταία, ὁ Μανωλεδάκης ἔγραφε τά ἑξῆς:¹⁰

«Ὁ εἰκοστός αἰώνας πού “ἔφυγε”, ὁ πιό συγκλονιστικός τῆς Ἱστορίας, µᾶς κληροδότησε µιά λέξη (“λέξη-κλειδί”) πού ἀποτυπώνει τό κύριο χαρακτηριστικό του στόν τοµέα τῶν ἀνθρώπινων σχέσεων καί προοιωνίζεται τή µελλοντική τους πορεία: Παγκοσµιότητα, ἤ, ὅπως καθηµερινά καί κάπως ἄκοµψα λέγεται, παγκοσµιοποίηση». Ἡ ἐξέλιξη πού σηµατοδότησε αὐτό τό φαινόµενο «ὀφείλεται κατά κύριο λόγο στήν ἐκρηκτική ἀνάπτυξη τῆς τεχνολογίας στόν τοµέα τῆς ἐπικοινωνίας καί τῶν µέσων πληροφόρησης, στήν ἀποδυνάµωση τῶν κρατικῶν (-πολιτικῶν) ἐξουσιῶν καί τή συγκέντρωση τῆς ἐξουσίας σέ παγκόσµια κέντρα λήψης ἀποφάσεων, στή διάσπαση ἰσχυρῶν κρατικῶν σχηµατισµῶν καί τή δηµιουργία ἀνίσχυρων κρατιδίων στή θέση τους, στήν ἐπικράτηση τοῦ κεφαλαιοκρατικοῦ φιλελευθερισµοῦ καί τή συσσώρευση τοῦ πλούτου σέ πολύ λίγα χέρια µέ παγκόσµια δραστηριότητα καί ἐπιρροή».

Κωνσταντῖνος Βαθιώτης

τέως Ἀναπλ. Καθηγητής Νοµικῆς Σχολῆς Δ.Π.Θ.

«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 247

Μάρτιος 2023

Ὑποσηµειώσεις:

1. Ἐκδ. Σάκκουλα, Ἀθήνα-Θεσσαλονίκη, 2005.
2. ὅ. π., σελ. 133 (οἱ ἐµφάσεις τοῦ γράφοντος).
3. Τόσο ἡ ὑποκατάσταση τοῦ τεκµηρίου ἀθωότητας ἀπό τό τεκµήριο ἐνοχῆς ὅσο καί ἡ µετατροπή τῆς ἐξαίρεσης σέ κανόνα δέν ἀποτελοῦν παρά ἐκφάνσεις τοῦ Θαυµαστοῦ Ἀνάποδου Κόσµου µας.
4. ὅ. π., σελ. 129.
5. Αὐτόθι (οἱ ἐµφάσεις τοῦ γράφοντος).
6. Μανωλεδάκης, Παγκόσµια ἐξουσία καί νοµικός πολιτισµός, ο. π., σελ. 56 (υἱοθετῶντας τόν ὅρο τοῦ Κ. Σταµάτη, Ἡ ἀνάκτηση τοῦ µέλλοντος, 1999, σελ. 36).
7. Αὐτόθι.
8. Εἰς: Κείµενα, Χορτιάτης 570, 2012, σελ. 47 ἐπ., 48.
9. Οἱ ἐµφάσεις τοῦ γράφοντος.
10. ὅ. π., σελ. 29/30.